सत्य, अहिंसा, शांतीची
शिकवण ही जगाला.
थोर महात्मा गांधींनी
मुक्त केले भारताला.
शांतीदूत बापू गांधी
त्यांची साधीच राहणी,
स्वावलंबी आचरण
उच्च विचारसरणी.
पायी काढी दांडी यात्रा
मिठासाठी सत्याग्रह,
पारतंत्र नष्ट व्हावे
गांधीजीचा हा आग्रह.
शस्त्र, अस्त्र ना हातात
लढे ते स्वातंत्र्यासाठी,
इंग्रजांच्या विरोधात
दिला नारा देशासाठी.
स्वयंपूर्ण गाव व्हावे
संकल्पना ही बापूंची,
आज गरज देशाला
गांधीजींच्या विचारांची.
सर्व धर्मीयांमध्ये
क्षमेला महत्त्वाचे स्थान,
क्षमा करणे मानवाचा गुणधर्म
हेच खरे क्षमेचे तत्वज्ञान.
सारे विकार मनाचे
क्रोध, लोभ, मत्सर,
क्षमा हा आत्म्याचा गुण
विजय मिळवू क्रोधावर.
सतत दुःखाच्या ओझ्याने
जखडलेल्या मानवी मनास,
क्षमा मागितल्याने
समाधान वाटे जीवास.
राग, द्वेष, अहंकार
जगतांना दूर सारू या,
क्षमा मागून एकमेंका
प्रेमाने एकत्र राहू या.
जगी प्रसिद्ध येशू, गांधी
क्षमाकर्ता उदार, दिलदार,
शांतीमय जीवन जगण्या
सत्य, अहिंसा, शांतीचा स्वीकार.
ह्या ओंकार स्वरूपाला
मी निरोप देऊ कशी,
बाप्पा चालले आपल्या घरी
मनाला माझ्या समजावू कशी.
श्री गणेश ही देवता
चराचरातील अविनाशी शक्ती,
दहा दिवस आनंद, उत्साह
मनोभावे सेवा प्रार्थना भक्ती.
चराचरात चैतन्य
सदा असे या भूवरी,
प्रश्न पडे माझा मला
कुणाचे येणे -जाणे कुठवरी.
येथे जीवन हे असेच
येणे आणि जाणे निश्चित,
म्हणून होत असे स्थापना
आणि विसर्जन ही निमित्त.
गौराई - Poem on Gourai in Marathi
गौराई
माझी लाडकी गौराई, छान नटून थटून
सोनपावलांनी आली, साज शृंगार करून.
सजे अंगणी रांगोळी, दारी आंब्याचे तोरण
गोळा होई नातलग, शिजे गोडाचे पूरण.
आनंदाने उत्साहाने, तिचे स्वागत करूया
भोग पंचपक्वानांचा, तिला अर्पण करूया.
गौरी येई माहेराला, पैठणीची साडी छान
तिची ओटी भरावया, खना नारळाचा मान.
पूजा तिची विधिवत, लखलखे दीपमाला
शोभे सुंदर आरास, पूजे सवाष्णी गौरीला.
घरातील सुवासिनी, खेळे झिम्मा नी फुगडी
सारी रात्र जागरण, सोबतीला सवंगडी.
गौराईच्या आगमने, मन झाले प्रफुल्लित
रूप साजिरे गोजीरे, भक्तजन आनंदीत.
बंधू त्यांचा गणपती, ज्येष्ठा कनिष्ठा भगिनी
आशीर्वाद सौभाग्याचा, देई माहेरवाशिणी.
भाद्रपद तृतीयेला
व्रत हरितालिकेचे,
सर्व व्रतामध्ये श्रेष्ठ
वाढे सौभाग्य स्त्रियांचे.
पार्वतीने केले व्रत
पती महादेवासाठी,
सुवासिनी करी व्रत
पती दीर्घायुष्यासाठी.
पिंड वाळूची स्थापूनी
पूजा मांडली गुहेत,
पर्णे खाऊन वृक्षाची
तपश्चर्या अरण्यात.
पूजा षोडशोपचारे
करूनिया उपवास,
रात्री केले जागरण
आली करूणा देवास.
पती म्हणून वरले
मनोमनी महादेव,
पूर्व संचिताने प्राप्त
वर हा देवाधिदेव.
पोळा हा सण शेतकऱ्यांचा मोठा,
त्यांच्या आनंदाला नाही तोटा.
नंदीबैलाच्या पूजनाचा,
कृतज्ञ भाव व्यक्त करण्याचा.
श्रावण महिना म्हणजे सन व्रतवैकल्यांचा श्रावणात सगळीकडे हिरवळीचे चैतन्यमयी वातावरण असते अशा वातावरणात येणाऱ्या सणांची जणू काही रीघच लागते. श्रावणातील शेवटच्या अमावस्येला येणारा सण म्हणजे बैलपोळा.
बैलपोळा हा शेतकऱ्यांचा आनंदाचा उत्साहाचा सण आहे. शेतकरी आणि बैल यांच्या अतूट संबंधाचा असा हा सण आहे कारण पूर्वी पासून शेतकरी बैलाच्या भरवशावर शेतीचे कामे करीत असे. आजच्यासारखे ट्रॅक्टर, आधुनिक तंत्रज्ञान तेवढे प्रगत नव्हते. शेतीची सर्व कामे बैलांकडून करून घेतली जायची बैलाबद्दल कृतज्ञतेंचा भाव व्यक्त करण्याचा हा दिवस.
पोळा हा सण संपूर्ण महाराष्ट्रात साजरा केला जातो. आपला देश हा कृषिप्रधान देश त्यामुळे कृषी चे काम करण्यासाठी बैल जोडी आवश्यक आहे. बैल हा शेतकऱ्याचा मित्र आहे उन्हात- पावसात तो शेतकऱ्याबरोबर शेतात राबत असतो. रोज कामे करून बैलाला पण विश्रांती पोळ्याच्या दिवशी दिली जाते.पोळ्याच्या आदल्या दिवशी रात्रीला मातीच्या बैलाची पूजा केली जाते. त्यांचे खांद शेकले जातात. "आज आवतण घे, उद्या जेवायला ये," असे सांगितले जाते.
शेतकऱ्यांच्या बैल पोळा या सणाला 'पिठोरी अमावस्या' असेही म्हणतात. या दिवशी बैलांकडून कोणतेही काम करून घेतल्या जात नाही. शेतकरी बैलांना नदीवर नेऊन आंघोळ घालतात. अंगावर गेरूचे ठिपके मारतात, त्यांच्या शिंगाना बेगड लावून सजविण्यात येते, अंगावर छान रंगीबेरंगी झुल घालतात. गळ्यात छुनछुन आवाज करणाऱ्या कवड्या घुंगुराच्या माळा घातल्या जातात. पायात तोडे घातले जाते.
आला श्रावण महिना
सण व्रत वैकल्यांचा,
शिवदिनी सोमवारी
चाले जागर भक्तीचा.
देवी सती करी प्रण
पती मिळावा शंकर,
तपश्चर्या ही कठोर
प्राप्त महादेव वर.
शंकराची उपासना
श्रावणाच्या महिन्यात,
हर हर महादेव
गुंजे स्वर मंदिरात.
बेल वाहता पिंडीला
शिवमुठ ही अर्पन,
सुवासिनी करीतसे
शिव शक्तीचे पूजन.
ओम नमः शिवाय हा
मंत्र शिव शंकराचा,
निरंतर जपे भक्त
नाश होतसे पापांचा.
कंसाच्या कारागृही कृष्ण जन्मला,
घरोघरी आनंदी आनंद झाला.
भगवान परमात्मा श्रीकृष्ण देवांचा आठवा अवतार आहे. श्रावण महिन्यात अष्टमीला श्रीकृष्णाचा जन्म कंसाच्या कारागृहात झाला. वसुदेव पिता आणि देवकी माता यांचा श्रीकृष्ण आठवा पुत्र आहे. राजा कंसाच्या भीतीने वसुदेवाने नवजात बालकाला सुपामध्ये घेऊन निघाला वाटेत यमुना नदी पार करून श्रीकृष्णाला नंद यशोदेच्या घरी पोहोचवून दिले तेव्हापासून नंदराजा आणि यशोदा पालक आई-वडील झाले.
लहानपणापासून श्रीकृष्ण खोड्या करण्यात पटाईत नटखट होते. त्यांनी अनेक बाललीला केलेल्या आहे.अनेक लहानसहान सवगड्यांना सोबतीला घेऊन दहया दुधाची चोरी, मटकी फोडून दही दुध खाऊन टाकीत होते.
कंसाने पाठवलेल्या पूतना नावाच्या स्त्री चा वध केला. एकदा बाळकृष्णाने यशोदा मातेला आपल्या मुखात विश्वरूप दर्शन दिले. कालिया मर्दन, मामा कंसाचा वध, गोवर्धन पर्वत करंगळीवर उचलून ग्रामवासीयांचे सततच्या पावसामुळे संरक्षण केले.
संदीपनी ऋषीकडे श्रीकृष्णांनी अनेक कला विद्या प्राप्त केल्या. गुरुला दक्षिणा म्हणून गुरूंचा मृतपुत्र जिवंत करून अर्पण केला.
वृंदावनात राधा, गोपिकासंगे श्रीहरी रासलीला खेळण्यात रममान होत असे. यमुनातीरी कदंबाच्या वृक्षाखाली श्रीकृष्ण हाती वेणू घेऊन वाजवीत. वेणूच्या नादाने सारे पशुपक्षी आनंदाने विभोर होऊन नृत्य करीत. बासरीच्या आवाजाने राधा, गोप गोपिका वेड्यापरी धाव घेई. सप्तसुरांच्या बोलाने सारे गोकुळ भान हरपून आनंदाने नाचत असे.
श्रीकृष्णाने सौराष्ट्र मध्ये द्वारका नगरी राज्य स्थापन केले. महाभारताच्या युद्धात अर्जुनाचा सारथी बनून कुरुक्षेत्रावर अर्जुनाला गीतेचे तत्वज्ञान सांगितले. अनेक संकटात पांडवांना मदत आणि त्यांची रक्षा केली. बुद्धिमत्ता, चपळता, प्रसंगावधान, धैर्य, कुशलता हे गुण श्रीकृष्णाच्या ठिकाणी दिसून येतात. हिंदू धर्मात गोपालन, गोमातेची पूजा, भक्तिमार्ग, भागवत धर्म स्थापन केला.
अशा भगवान परमात्म्याचा जन्माष्टमी उत्सव महाराष्ट्रात साजरा करतात. अष्टमीला रात्री श्रीकृष्णाचे भजन, पुजन केल्या जाते. रात्री बारा वाजता जन्म झाल्यावर वृंदावन, मथुरा येथील मंदिरात श्रीकृष्णाला पंचपक्वान्नाचे भोग लावले जाते. तर महाराष्ट्रात दुसऱ्या दिवशी गोपाल काला, दहीहंडीचा उत्सव साजरा केला जातो या उत्सवात लहान मुलांपासून मोठ्यांपर्यंत सहभागी होऊन आनंद लुटतात.
श्री विष्णूचा अवतार
श्रीकृष्ण स्वामी द्वारकेचा,
देव लाडका भक्तांचा
सखा राधिकेचा.
श्रावण पौर्णिमेला,
आला रक्षाबंधन सण.
बहीण-भावाच्या प्रेमाचा,
गोड आनंदाचा क्षण.
श्रावण महिन्यात येणार्‍या पौर्णिमेला रक्षाबंधन सण साजरा केला जातो. हा सण म्हणजे प्रेम, संयमाचा संयोग होय. सर्व नात्यांमध्ये भाऊ बहिणीचे नाते निस्वार्थी व पवित्र असते. बहिण भावाच्या नात्यात प्रेमळपणा व एकमेकांप्रती स्नेहभाव, विश्वास, असतो.एकाच मातेच्या पोटी जन्म घेतल्यामुळे आपुलकी, जिव्हाळा असतो.
हिंदू संस्कृती प्रमाणे या दिवशी बहीण भावाला टिळा लावून ओवाळते. हातावर राखी बांधते. गोड पदार्थ, मिठाई भावास खाऊ घालते. भाऊ पण बहिणीला भेट वस्तू देत असतो आणि रक्षणाचे वचन भाऊ बहिणीला देतो.
महाभारतामध्ये भगवान श्रीकृष्ण भाऊ सखा म्हणून द्रोपदीला लाभला. एकदा श्रीकृष्णाच्या बोटाला रक्त आले असता द्रोपदी ने आपल्या साडीचा पदर पटकन फाडून कृष्णाच्या बोटाला पट्टी बांधली. तेव्हा श्रीकृष्णाने द्रौपदीची रक्षा करायचे असे ठरविले.
जेव्हा स्त्री असुरक्षित असते तेव्हा तिला तिच्या जवळच्या व्यक्तीची आठवण होते. ती व्यक्ती म्हणजे तीचा पाठीराखा भाऊ. संकटाच्या प्रसंगाला, सुखदुःखाच्या वेळी बहिणी सोबत खंबीरपणे उभा राहतो. बहिण भावाच्या अतूट नात्याचा, प्रेम संबंधाचा रक्षाबंधन हा सण आहे.
श्रावणमासी पहिला सण,
नागपंचमी नाग पुजन.
साप हा मित्र शेतकऱ्यांचा,
नाश करितो त्या मूषकांचा.
नका मारू हो तुम्ही सापांना,
इजा होईल मुक्या प्राण्यांना.
देऊ सापांना जीवनदान,
आम्हीं वाचवू सापांचे प्राण.
नागमंदिरी बाऱ्या म्हणती,
नागाची पूजा प्रथा जपती.
गणेशाचे आगमन भाद्रपद चतुर्थीला गणेशाचे आगमन, सर्वांरंभी पूजोनीया करू स्वागत वंदन. महादेव पार्वतीचा सुकुमार गणपती, स्वामी चौसष्...
