स्वामी विवेकानंद -तरुणांचे प्रेरणास्थान
स्वामी विवेकानंदाचे
विश्वनाथ दत्त पिता,
माता भुवनेश्वरीच्या
पोटी जन्म कोलकत्ता.
बालपणी स्वामीवर
केले मातेने संस्कार,
लाभे गुरु रामकृष्ण
केला अध्यात्म प्रसार.
अष्टपैलू व्यक्तिमत्व
नाना खेळात प्रवीण,
विवेकानंदाच्या अंगी
वसे नेतृत्वाचे गुण.
रामकृष्ण मिशनची
केली मठाची स्थापना,
योग ध्यान माध्यमाने
करी अखंड साधना.
सर्वधर्म परिषद
व्याख्यानाची गोड वाणी
देई प्रेरणा युवका
स्वामी विचारांचे धनी.
मराठी कविता - पंढरपुर आम्हां काशी
पंढरीचा पांडुरंग
आम्हां आराध्य दैवत,
आषाढी वारीत वारकरी
उत्साह आनंदाने नाचत.
ऊन, वारा, पाऊस अंगावरी
झेलित चाले वैष्णवजन,
विठूरायाला भेटण्याची आस
मुखाने करी नामस्मरण.
टाळ मृदुंगाची साथ
कीर्तन सुखाची पर्वनी,
हरिपाठ, पाऊली करत
वारकरी माऊलीच्या दर्शनी.
दिंड्या, पताका, पालख्या
एकत्र होई पंढरीत,
विठू नामाचा गजर
रात्रंदिन चाले वारीत.
चंद्रभागेच्या वाळवंटी
फुलला वैष्णवांचा मळा,
वैष्णव दंग अभंगात
अनुपम्य हा सोहळा.
आत्मबोध होण्या वारी
विठ्ठल नाम अविनाशी,
विठ्ठल रखुमाई मायबाप
पंढरपूर हे आम्हां काशी.
आले हो नवरात्र दुर्गेचे
स्वागत करूया आदिमातेचे,
घटस्थापना करूनी हो
जागरण आदिशक्तीचे.
प्रगटे जगत जननी
नवदुर्गा विविध स्वरूपात,
घरोघरी उजळले नंदादीप
ज्योत अखंड तेवत.
प्रथम शैलपुत्री, ब्रह्मचारिणी
चंद्रघंटा, कुष्मांडा, स्कंदमाता,
कात्यायनी, कालरात्री
महागौरी, सिद्धीदात्रीमाता.
तूं आदिमाया,आदिशक्ती
दुर्गा महिषासुर मर्दिनी,
तुंच स्वामिनी जगताची
त्रिपुरासुंदरी पापनाशिनी.
नवरात्रीत नवविधा भक्ती
पारणे हे नऊ दिवसांचे,
निर्गुण शक्तीची आराधना
पर्व भक्तिमय उपासनांचे.
मनामनांत उत्साह आनंद
उदो उदो भवानी आईचा,
नवचैतन्याच्या तेजाने
जागर सृजन शक्तीचा.
आश्विन मासी शुद्ध प्रतिपदेला,
आले हो नवरात्र नवदुर्गेचे.
स्थापना करू आदिशक्तीची,
स्वागत करूया, जगतजननीचे.||1||
पहिले रूप हो तीचे "शैलपुत्री,"
तिच्या स्मरणाने, मन होईल शांत.
दुसरे रूप हो तिचे, "ब्रह्मचारिणी,"
ब्रह्मचर्यामुळे सामर्थ्य होई प्राप्त.||2||
तिसरे रूप हो तिचे, "चंद्रघंटा,"
ललाटावर चंद्र धारण ,करु तिचे पूजन.
चौथे रूप हो तिचे "कुष्मांडा, "
ब्रम्हांडाची निर्मिती ,करी यश प्रदान.||3||
पाचवे स्वरूप हो "स्कंदमाता, "
स्मरण करु तिचे मनोमनी.
सहावे रूप हो "कात्यायनी,"
मोक्षाची प्राप्ती होई पूजनानी.||4||
सातवे रूप हो तिचे "कालरात्री, "
रूप भयंकर ,फलदायी शुभंकरी.
आठवे रूप हो दुर्गेचे "महागौरी,"
पार्वतीच्या रूपात कठोर तपस्या करी.||5||
नववे रूप हो , देवीचे "सिद्धिदात्री,"
सर्व प्रकारच्या सिद्धी प्रदान करी.
महामाया ही भगवती , असूरनाशिनी,
भक्तजन मातेचा जयजयकार करी.||6||
सत्य, अहिंसा, शांतीची
शिकवण ही जगाला.
थोर महात्मा गांधींनी
मुक्त केले भारताला.
शांतीदूत बापू गांधी
त्यांची साधीच राहणी,
स्वावलंबी आचरण
उच्च विचारसरणी.
पायी काढी दांडी यात्रा
मिठासाठी सत्याग्रह,
पारतंत्र नष्ट व्हावे
गांधीजीचा हा आग्रह.
शस्त्र, अस्त्र ना हातात
लढे ते स्वातंत्र्यासाठी,
इंग्रजांच्या विरोधात
दिला नारा देशासाठी.
स्वयंपूर्ण गाव व्हावे
संकल्पना ही बापूंची,
आज गरज देशाला
गांधीजींच्या विचारांची.
सर्व धर्मीयांमध्ये
क्षमेला महत्त्वाचे स्थान,
क्षमा करणे मानवाचा गुणधर्म
हेच खरे क्षमेचे तत्वज्ञान.
सारे विकार मनाचे
क्रोध, लोभ, मत्सर,
क्षमा हा आत्म्याचा गुण
विजय मिळवू क्रोधावर.
सतत दुःखाच्या ओझ्याने
जखडलेल्या मानवी मनास,
क्षमा मागितल्याने
समाधान वाटे जीवास.
राग, द्वेष, अहंकार
जगतांना दूर सारू या,
क्षमा मागून एकमेंका
प्रेमाने एकत्र राहू या.
जगी प्रसिद्ध येशू, गांधी
क्षमाकर्ता उदार, दिलदार,
शांतीमय जीवन जगण्या
सत्य, अहिंसा, शांतीचा स्वीकार.
ह्या ओंकार स्वरूपाला
मी निरोप देऊ कशी,
बाप्पा चालले आपल्या घरी
मनाला माझ्या समजावू कशी.
श्री गणेश ही देवता
चराचरातील अविनाशी शक्ती,
दहा दिवस आनंद, उत्साह
मनोभावे सेवा प्रार्थना भक्ती.
चराचरात चैतन्य
सदा असे या भूवरी,
प्रश्न पडे माझा मला
कुणाचे येणे -जाणे कुठवरी.
येथे जीवन हे असेच
येणे आणि जाणे निश्चित,
म्हणून होत असे स्थापना
आणि विसर्जन ही निमित्त.
गौराई - Poem on Gourai in Marathi
गौराई
माझी लाडकी गौराई, छान नटून थटून
सोनपावलांनी आली, साज शृंगार करून.
सजे अंगणी रांगोळी, दारी आंब्याचे तोरण
गोळा होई नातलग, शिजे गोडाचे पूरण.
आनंदाने उत्साहाने, तिचे स्वागत करूया
भोग पंचपक्वानांचा, तिला अर्पण करूया.
गौरी येई माहेराला, पैठणीची साडी छान
तिची ओटी भरावया, खना नारळाचा मान.
पूजा तिची विधिवत, लखलखे दीपमाला
शोभे सुंदर आरास, पूजे सवाष्णी गौरीला.
घरातील सुवासिनी, खेळे झिम्मा नी फुगडी
सारी रात्र जागरण, सोबतीला सवंगडी.
गौराईच्या आगमने, मन झाले प्रफुल्लित
रूप साजिरे गोजीरे, भक्तजन आनंदीत.
बंधू त्यांचा गणपती, ज्येष्ठा कनिष्ठा भगिनी
आशीर्वाद सौभाग्याचा, देई माहेरवाशिणी.
भाद्रपद तृतीयेला
व्रत हरितालिकेचे,
सर्व व्रतामध्ये श्रेष्ठ
वाढे सौभाग्य स्त्रियांचे.
पार्वतीने केले व्रत
पती महादेवासाठी,
सुवासिनी करी व्रत
पती दीर्घायुष्यासाठी.
पिंड वाळूची स्थापूनी
पूजा मांडली गुहेत,
पर्णे खाऊन वृक्षाची
तपश्चर्या अरण्यात.
पूजा षोडशोपचारे
करूनिया उपवास,
रात्री केले जागरण
आली करूणा देवास.
पती म्हणून वरले
मनोमनी महादेव,
पूर्व संचिताने प्राप्त
वर हा देवाधिदेव.
पोळा हा सण शेतकऱ्यांचा मोठा,
त्यांच्या आनंदाला नाही तोटा.
नंदीबैलाच्या पूजनाचा,
कृतज्ञ भाव व्यक्त करण्याचा.
श्रावण महिना म्हणजे सन व्रतवैकल्यांचा श्रावणात सगळीकडे हिरवळीचे चैतन्यमयी वातावरण असते अशा वातावरणात येणाऱ्या सणांची जणू काही रीघच लागते. श्रावणातील शेवटच्या अमावस्येला येणारा सण म्हणजे बैलपोळा.
बैलपोळा हा शेतकऱ्यांचा आनंदाचा उत्साहाचा सण आहे. शेतकरी आणि बैल यांच्या अतूट संबंधाचा असा हा सण आहे कारण पूर्वी पासून शेतकरी बैलाच्या भरवशावर शेतीचे कामे करीत असे. आजच्यासारखे ट्रॅक्टर, आधुनिक तंत्रज्ञान तेवढे प्रगत नव्हते. शेतीची सर्व कामे बैलांकडून करून घेतली जायची बैलाबद्दल कृतज्ञतेंचा भाव व्यक्त करण्याचा हा दिवस.
पोळा हा सण संपूर्ण महाराष्ट्रात साजरा केला जातो. आपला देश हा कृषिप्रधान देश त्यामुळे कृषी चे काम करण्यासाठी बैल जोडी आवश्यक आहे. बैल हा शेतकऱ्याचा मित्र आहे उन्हात- पावसात तो शेतकऱ्याबरोबर शेतात राबत असतो. रोज कामे करून बैलाला पण विश्रांती पोळ्याच्या दिवशी दिली जाते.पोळ्याच्या आदल्या दिवशी रात्रीला मातीच्या बैलाची पूजा केली जाते. त्यांचे खांद शेकले जातात. "आज आवतण घे, उद्या जेवायला ये," असे सांगितले जाते.
शेतकऱ्यांच्या बैल पोळा या सणाला 'पिठोरी अमावस्या' असेही म्हणतात. या दिवशी बैलांकडून कोणतेही काम करून घेतल्या जात नाही. शेतकरी बैलांना नदीवर नेऊन आंघोळ घालतात. अंगावर गेरूचे ठिपके मारतात, त्यांच्या शिंगाना बेगड लावून सजविण्यात येते, अंगावर छान रंगीबेरंगी झुल घालतात. गळ्यात छुनछुन आवाज करणाऱ्या कवड्या घुंगुराच्या माळा घातल्या जातात. पायात तोडे घातले जाते.
गणेशाचे आगमन भाद्रपद चतुर्थीला गणेशाचे आगमन, सर्वांरंभी पूजोनीया करू स्वागत वंदन. महादेव पार्वतीचा सुकुमार गणपती, स्वामी चौसष्...
